Pytania i odpowiedzi

Koszt rozbudowy i modernizacji oczyszczalni ścieków „Czajka” wyniósł 2,1 mld zł, a budowy tunelu pod Wisłą wraz z niezbędną infrastrukturą ponad 170 mln zł.

Oczyszczalnia „Czajka” pracuje prawidłowo. Awarii w 2019 i 2020 roku uległ układ przesyłowy ścieków pod Wisłą, a nie oczyszczalnia.

Woda dla mieszkańców Warszawy pobierana jest z dwóch źródeł – z Wisły, gdzie woda jest ujmowana spod dna rzeki, oraz z Jeziora Zegrzyńskiego. MPWiK codziennie kontroluje jakość wody. Zanim trafi ona do mieszkańców aglomeracji warszawskiej, poddawana jest m.in. wieloetapowej filtracji, ozonowaniu i dezynfekcji. Na każdym etapie uzdatniania przechodzi szereg badań laboratoryjnych, kontrolowany jest jej smak, zapach i barwa. Wyniki badań udostępniane są na stronie internetowej www.mpwik.com.pl w kafelku Wszystko o wodzie, w zakładce Wyniki badań wody.

Zrzut ścieków w trakcie drugiej awarii układu przesyłowego miał tylko krótkotrwały wpływ na stan rzeki na odcinku położonym najbliżej kolektora (0,5 km) – ze stanu bardzo dobrego w sierpniu 2020 roku, do poziomu umiarkowanego w październiku 2020 roku. Jednak wyniki badań z maja 2021 roku wskazały już na dobry i bardzo dobry stan rzeki na całym badanym warszawskim odcinku Wisły. Obie awarie oraz związany z tym kontrolowany i czasowy zrzut oczyszczonych i ozonowanych ścieków do rzeki nie pozostawiły trwałych skutków ekologicznych w ekosystemie Wisły.

Spółka codziennie eksploatuje ponad 4,4 tys. km sieci kanalizacyjnej na terenie aglomeracji warszawskiej. W trosce o komfort życia mieszkańców prowadzi szereg czynności mających na celu ograniczanie ewentualnej emisji nieprzyjemnych zapachów. Rocznie czyści ponad 735 km kanałów i prawie 930 wpustów ulicznych. Ponadto bezpośrednio pod włazami kanalizacyjnymi montuje specjalne filtry ograniczające ewentualne przykre zapachy.

W trakcie prac eksploatacyjnych, które wiążą się np. z koniecznością czasowego rozhermetyzowania instalacji na terenie zakładu, stosowane są urządzenia zamgławiające typu „mokra mgła”. Dozowany jest także preparat wiążący odoranty na etapie przeróbki osadów. Stale prowadzona jest również dezodoryzacja chemiczna nieprzyjemnych zapachów w instalacji.

Mieszkańcy proszeni są o kontakt z pogotowiem kanalizacyjnym i bieżące zgłaszanie przypadków zapachów mogących wydobywać się z kanalizacji. Zgłoszenia przyjmowane są przez całą dobę pod bezpłatnym numerem telefonu 994 lub za pośrednictwem formularza dostępnego na stronie mpwik.com.pl. W zgłoszeniu należy podać precyzyjną lokalizację występowania uciążliwości zapachowych, co pozwala na podjęcie niezwłocznej interwencji pracowników MPWiK.

Przeprowadzone przez ekspertów Politechniki Warszawskiej badania potwierdziły, że powodem awarii nitki A, a tym samym całego układu przesyłowego, było wystąpienie kilku czynników. Czynniki te złożyły się na wadę ukrytą, czyli taką, która była praktycznie niemożliwa do wykrycia. Szczegółowe informacje na ten temat były prezentowane w trakcie konferencji prasowej z udziałem Renaty Tomusiak, prezes Zarządu MPWiK w m.st. Warszawie S.A., oraz prof. dr. hab. inż. Zbigniewa Kledyńskiego z Politechniki Warszawskiej. Można je także znaleźć na stronie mpwik.com.pl w komunikacie pt. Przyczyny awarii układu przesyłowego pod Wisłą – wskazane w ekspertyzie.

Koszt ekspertyzy dotyczącej przyczyn awarii układu przesyłowego w 2020 roku wyniósł 1 249 560,97 zł netto.

Ekspertyza Politechniki Krakowskiej wykazała, że przyczyną awarii był błąd w projekcie zleconym w 2006 roku, który polegał na braku odpowiedniego drenażu odprowadzającego ciecz z przestrzeni otaczającej rurociągi. Ciecz ta wytworzyła generowane przez syfon ciśnienie zewnętrzne, które doprowadziło do uszkodzenia rurociągu. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie mpwik.com.pl w komunikacie pt. Przyczyną awarii kolektorów pod Wisłą z sierpnia 2020 r. błędy w projekcie zleconym w 2006 r.

Działania naprawcze są prowadzone w porozumieniu z ekspertami oraz w oparciu o koncepcję itwh GmbH.

MPWiK realizuje swoje prace w oparciu o decyzję Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego dla m.st. Warszawy (decyzja nr – III OT/334/2020) z dnia 7.09.2020 r. nakazującą Spółce usunięcie nieprawidłowości dotyczącej stanu technicznego układu przesyłowego ścieków z Warszawy lewobrzeżnej do oczyszczalni ścieków „Czajka”, a w szczególności wybudowanie uzupełniającej instalacji do transferu ścieków oraz odtworzenie układu. Prace te są objęte najwyższym priorytetem. Termin ich zakończenia to odpowiednio 24 miesiące od daty wydania decyzji dla wybudowania nowej instalacji oraz 48 miesięcy dla odtworzenia układu przesyłowego. Zadanie w zakresie wybudowania uzupełniającego układu do transportu ścieków przez Wisłę zostało zrealizowane. Uruchomienie przesyłu nitką A nastąpiło w grudniu 2020 r. , a nitką B – w czerwcu 2021 r. Wybudowana została także infrastruktura towarzysząca, w tym nowe obiekty technologiczne. Układ ten zapewnia transfer ścieków do OŚ „Czajka”. Usunięcie skutków awarii oraz prace naprawcze są zarówno dla miasta, jak i dla MPWiK sprawami priorytetowymi.

Wszystkie prace prowadzone są w oparciu o decyzję nakazową Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego dla m.st. Warszawy wydaną 7.09.2020 r. Projekt jest realizowany przez MPWiK w 4 fazach:

• FAZA 1 – Budowa alternatywnego układu przesyłowego pod rzeką Wisłą Nitki A i B oraz trzeciego naziemnego rurociągu tymczasowego – ZADANIE ZREALIZOWANE W 2021 ROKU
• FAZA 2 – Budowa uzupełniającego układu przesyłowego – wykonanie sieci i obiektów łączących wykonane rurociągi przewiertowe z Zakładem Świderska i Zakładem Farysa – ZADANIE ZREALIZOWANE W 2022 ROKU
• FAZA 3 – Budowa infrastruktury towarzyszącej. Prace wykraczają poza zakres prac objętych Decyzją PINB, jednak są one kontynuacją inwestycji związanych z realizacją podstawowego i uzupełniającego układu przesyłowego pod Wisłą – ZADANIE W TRAKCIE REALIZACJI
• FAZA 4 – Przywrócenie sprawności układu przesyłowego w tunelu pod Wisłą – ZADANIE W TRAKCIE REALIZACJI

Zgodnie z decyzją nakazową Powiatowego Inspektora Nadzoru z 7.09.2020 r. ukończenie prac w fazie 4. planowane jest w III kwartale 2024 roku.

Kontrakt na prace z fazy 4. – przywrócenie sprawności układu przesyłowego w tunelu pod Wisłą – został podpisany w marcu 2023 roku z firmą Inżyniera Rzeszów S.A. Prace te są realizowane w trybie „projektuj i buduj”, a ich zakończenie zostało zaplanowane na III kwartał 2024 roku. Obecnie trwają prace przygotowawcze w tunelu, opracowywany jest Projekt Budowalny oraz wielobranżowe Projekty Wykonawcze, które poprzedzone były szeregiem analiz, m.in. w zakresie wykonania, montażu i eksploatacji rurociągów. Projekty będą stanowić podstawę do realizacji prac budowlano-montażowych.

Na alternatywny (uzupełniający) układ przesyłowy składają się: dwa rurociągi wykonane metodą bezwykopową pod dnem Wisły oraz wykonane sieci i obiekty łączące rurociągi przewiertowe z infrastrukturą po lewej i prawej stronie Wisły, tj. Zakładem „Farysa” (Bielany) i Zakładem „Świderska” (Białołęka). W ramach prac wybudowane zostały nowe komory: wejściowa układu uzupełniającego, komora sterująca oraz komora odpływowa i KR-1.

W myśl decyzji nakazowej PINB prace związane z budową alternatywnego układu przesyłowego dotyczą rurociągów pod Wisłą (Faza I) oraz wykonania sieci i obiektów łączących rurociągi przewiertowe z zakładami po lewej i prawej stronie Wisły (Faza II). Spółka wypełniła punkt 1. ww. decyzji nakazowej, tj. wykonanie uzupełniającej instalacji do transferu ścieków łączącej obiekty na Zakładzie „Farysa” i Zakładzie „Świderska”. Rurociągi przewiertowe pod Wisłą (nitka A i B) wykonane w technologii „Direct Pipe” zostały uruchomione kolejno w grudniu 2020 roku oraz czerwcu 2021 roku. Wykonana została także infrastruktura towarzysząca oraz nowe obiekty technologiczne łączące rurociągi przewiertowe z Zakładem „Świderska” i Zakładem „Farysa”. Obecnie instalacja ta zapewnia ciągły i bezpieczny transfer ścieków sanitarnych pod dnem Wisły z Warszawy lewobrzeżnej do oczyszczalni ścieków Czajka.

Przewiert pod Wisłą został wykonany metodą bezwykopową, w technologii Direct Pipe, która pozwala na jednoczesne drążenie tunelu pod ziemią wraz z układaniem rurociągu. Powstałe dwa rurociągi mają średnicę 1,2 metra oraz długość ok. 800 m każdy.

Oba przewierty pod dnem Wisły wykonała firma Inżynieria Rzeszów we współpracy z PPI Chrobok.

11.06.2021 r. MPWiK podpisało umowę z firmą BUDIMEX S.A. na realizację kolejnego etapu alternatywnego transferu ścieków, tj. wykonanie sieci i obiektów łączących wykonane rurociągi pod Wisłą z zakładami „Świderska” i „Farysa”. Kontrakt z firmą Budimex opiewa na prawie 58 mln zł netto. Więcej informacji można znaleźć na stronie mpwik.com.pl w komunikacie pt. Budowa alternatywnego układu przesyłowego: Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. podpisała umowę na wykonanie kolejnego etapu prac.

Prace związane z wykonaniem rurociągów przesyłowych wykonanych metodą „direct pipe” umożliwiającej wykonanie otworu wiertniczego wraz z ułożeniem rurociągu w jednoetapowym procesie instalacji rozpoczęły się na przełomie października i listopada 2020 roku. Nitka A została odebrana 13.12.2020 roku, Nitka B – 30.06.2021 roku.

Dwie nitki przewiertu, wraz z infrastrukturą towarzyszącą, współtworzą alternatywny układ do przesyłu ścieków.  Po przywróceniu sprawności Układu przesyłowego w tunelu Zakład „Farysa” będzie połączony z Zakładem „Świderska” dwoma, mogącymi pracować równolegle, układami przesyłowymi. Oznacza to, że ścieki będą mogły być przesyłane zamiennie jednym lub drugim układem, albo oddzielnie każdym z rurociągów – od jednego do czterech.

Alternatywny układ przesyłowy pozwala na grawitacyjny przepływ ścieków (bez konieczności używania pomp) na maksymalnym poziomie 7 mᵌ/s. Zakończenie etapu prac umożliwiających przejście z pompowego na grawitacyjny przepływ ścieków nastąpiło na koniec 2022 roku.

MPWiK ma zabezpieczone środki własne na realizację przedsięwzięcia.

Prace polegające na budowie alternatywnego układu transferu ścieków są podzielone na etapy. Dotychczas Spółka poniosła koszty związane z wykonaniem:

• pierwszego z rurociągów (nitka A) w wysokości ok. 35,5 mln zł netto, o czym mowa w komunikacie pt. Uruchomiono tymczasowy rurociąg do przesyłu ścieków
• drugiego rurociągu (nitka B) w wysokości ok. 30,5 mln zł netto
• obiektów oraz sieci w ramach fazy III w wysokości ok. 59 mln zł netto.

Powyższe koszty dotyczą jedynie robót budowlanych. Więcej informacji można znaleźć na stronie www.rzetelnieoczajce.pl w komunikacie pt. Umowa na drugą nitkę alternatywnego układu przesyłowego pod Wisłą podpisana.

Prace nad budową tymczasowego układu były prowadzone od początku września 2020 roku w trybie ciągłym, tj. 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. Wszystkie działania związane z instalacją mostu pontonowego MPWiK podjęło w uzgodnieniu ze stroną rządową i Wodami Polskimi.

W celu zatrzymania zrzutu ozonowanych ścieków do Wisły w pierwszym etapie Spółka zwróciła się do Wojska Polskiego o wybudowanie mostu pontonowego na rzece w pobliżu Mostu Marii Skłodowskiej-Curie. Na moście pontonowym zostały następnie zamontowane rurociągi tymczasowe. Były to dwa rurociągi PE HD o średnicy 1 m i długości 1,6 km każdy. Do ich budowy wykorzystano rury wówczas użyczone MPWiK przez PGW Wody Polskie oraz nowe dostarczone przez wykonawcę – firmę UPONOR. Powstały rurociąg był o 900 metrów dłuższy od wykonanego po awarii w 2019 roku. W ramach tych prac MPWiK uruchomiło też tymczasową przepompownię na terenie Zakładu „Farysa”. Układ tymczasowy z rurociągami ułożonymi na moście pontonowym działał od 20.09.2020 roku do 13.12.2020 roku, gdy ścieki przekierowano do nowo wydrążonego rurociągu stalowego pod Wisłą.

Uruchomienie układu tymczasowego z rurociągami na moście pontonowym poprzedzono testami, które przebiegły zgodnie z harmonogramem oraz bez zakłóceń. W pierwszym etapie, 17 i 18.09.2020 roku, przeprowadzono testy szczelności oraz sprawdzono obciążenie mostu pontonowego. W piątek, 18.09.2020 roku, rozpoczęto też próbny przesył ścieków. Układ osiągnął pełną wydajność w niedzielę, 20.09.2020 roku., a jego eksploatacja po pozytywnych testach i rozruchu nastąpiła 22.09.2020 roku. Układ działał do 13.12.2020 roku, gdy ścieki przekierowano do nowo wydrążonego rurociągu stalowego pod Wisłą, który powstał w ramach budowy alternatywnego układu do przesyłu ścieków. Działanie rurociągu tymczasowego było na bieżąco kontrolowane przez służby MPWiK po obu stronach Wisły. Nad bezpieczeństwem samego mostu pontonowego czuwali żołnierze Wojska Polskiego i ratownicy WOPR zatrudnieni przez Spółkę.

Układ tymczasowy działał od 20.09.2020 roku do 13.12.2020 roku, gdy ścieki przekierowano do rurociągu pod dnem Wisły powstałego w ramach inwestycji, jaką jest budowa alternatywnego układu przesyłowego.

W związku z realizacją przedsięwzięcia Spółka zawarła łącznie kilkadziesiąt umów oraz zamówień na usługi, dostawy i roboty budowlane. Łączna wartość zaciągniętych przez MPWiK zobowiązań wyniosła ponad 44,5 mln zł netto.

Wojsko Polskie, odpowiedzialne za ułożenie, utrzymanie i demontaż mostu pontonowego, zwróciło się do MPWiK w m.st. Warszawie S.A. o zwrot kosztów, które wyniosły ok. 355 tys. zł brutto. Całość kosztów związanych z działaniem tymczasowej przeprawy MPWiK pokrywa ze środków własnych.

Uruchomienie tymczasowego układu do przesyłu ścieków na moście pontonowym było efektem sprawnej i dobrej współpracy pomiędzy władzami Warszawy, MPWiK, Wojskiem Polskim i wykonawcą rurociągów tymczasowych. O wszelkich działaniach zmierzających do powstrzymania awaryjnego zrzutu ścieków do Wisły były na bieżąco informowane stosowne służby państwowe, w tym PGW Wody Polskie i Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska.

Stacja Termicznej Utylizacji Osadów Ściekowych (STUOŚ) to spalarnia osadów ściekowych, zlokalizowana na terenie Zakładu „Czajka”. Obiekt działa od 31.12.2012 roku. Inwestycję, której całkowity koszt wyniósł ponad 447 mln zł netto, zrealizowano w ramach unijnego projektu „Zaopatrzenie w wodę i oczyszczanie ścieków w Warszawie”.

W spalarni są spalane osady ściekowe powstałe we wszystkich oczyszczalniach ścieków eksploatowanych przez Spółkę, to jest: „Południe”, „Pruszków”, „Dębe” i „Czajka”.

Przewidziane normy emisyjne podczas procesu spalania są bardzo surowe. Zastosowana technologia umożliwia osiągnięcie niższego poziomu emisji substancji szkodliwych niż wymaga tego prawo polskie i normy Unii Europejskiej. STUOŚ spełnia wymagania w odniesieniu do wszystkich parametrów – Wyniki prowadzonych pomiarów są stale dostępne na stronie przedsiębiorstwa.

Funkcjonowanie Stacji Termicznej Utylizacji Osadów Ściekowych (STUOŚ) pozwala na 10-krotne zmniejszenie ilość odpadów i wpisuje się w gospodarkę obiegu zamkniętego – osady utylizowane są w miejscu ich powstawania. W STUOŚ termicznemu przetwarzaniu poddawanych jest do 90 proc. osadów wytworzonych w oczyszczalniach eksploatowanych prze Spółkę. Ponadto spalarnia jest jedyną w Polsce instalacją z zastosowaniem skojarzonej produkcji energii cieplnej i elektrycznej (w turbinie parowej). Energia wytworzona w procesie spalania jest przeznaczana na potrzeby własne STUOŚ, uzyskuje się pokrycie 100 proc. zapotrzebowania na energię cieplną i do 45 proc. zapotrzebowania na energię elektryczną.

Wszystkie prace mające na celu poprawę niezawodności pracy spalarni oraz przywrócenie jej pełnej sprawności zostały zakończone w III kwartale 2021 roku.

Osady ściekowe to produkt uboczny procesu oczyszczania ścieków. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Klimatu z 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.2020.10 z dnia 2020.01.03) ustabilizowane komunalne osady ściekowe posiadają kod odpadu 19 08 05. Odpad ten jest zgodnie z ww. rozporządzeniem odpadem innym niż niebezpieczny.

Od 2013 roku MPWiK zagospodarowuje osady w procesie ich termicznego unieszkodliwiania, co jest podyktowane troską o środowisko. Pozwala na 10-krotne zmniejszenie ilości odpadów oraz ich zagospodarowanie w miejscu powstania. Niezależnie, MPWiK zawiera umowy na odbiór i zagospodarowanie osadów ściekowych przez wyspecjalizowane firmy, aby zabezpieczyć wszelkie potrzeby Spółki w tym zakresie, spowodowane możliwościami wystąpienia różnych zdarzeń powodujących konieczność wywożenia i zagospodarowania osadów ściekowych na zewnątrz przez specjalistyczne podmioty. Zaznacza się, że umowy z firmami zewnętrznymi Spółka zawierała także przed wybudowaniem spalarni. Taki sposób działania, czyli posiadanie w gotowości firm do ewentualnego zagospodarowania osadów na zewnątrz, stanowi o zabezpieczeniu ciągłości działania firmy i jest wyrazem respektowania prawa.

Spalarnia MPWiK to spalarnia osadów ściekowych, powstałych w procesie oczyszczania ścieków, np. zanieczyszczeń organicznych. Nasza instalacja nie jest przeznaczona do spalania odpadów komunalnych.

Każda oczyszczalnia musi zagospodarować osady ściekowe. Można zagospodarować osady bezpośrednio w swojej instalacji, np. spalarni, kompostowni, bądź przekazać firmie zewnętrznej posiadającej stosowne zezwolenia do ich zagospodarowania (kompostowanie, produkcja pelletu, rekultywacja wyrobisk itp.).

Zgodnie z raportem Ochrona środowiska 2020 w Polsce w 2019 roku funkcjonowało 3278 oczyszczalni ścieków komunalnych, a tylko 11 posiadało spalarnie. Ilość wytworzonych przez nie osadów ściekowych, według danych GUS, wyniosła w 2021 roku 584,1 tys. ton suchej masy, z czego jedynie ok. 16 proc. (93,6 tys. ton) zostało przekształconych termicznie.

W STUOŚ termicznemu przetwarzaniu poddawanych jest do 90 proc. osadów wytworzonych w oczyszczalniach eksploatowanych prze Spółkę. Pozostałe 10 proc. osadów, które nie zostały przetworzone termicznie, wykorzystywanych jest m.in. do rekultywacji wyrobisk, kompostowania, produkcji pelletu, zagospodarowania wyrobisk, produkcji nawozów mineralno-organicznych. Zgodnie z umowami, Spółka wyklucza w postępowaniach przetargowych metody stosowania osadów ściekowych na gruntach zgodnie z art. 96 ustawy o odpadach.

Świadczenie usługi polegającej na zagospodarowaniu osadów ściekowych wytwarzanych w oczyszczalniach ścieków należących do Spółki odbywa się na podstawie przepisów ustawy o odpadach. Usługa ta jest realizowana przez wyspecjalizowane firmy wybrane w drodze przetargu prowadzonego na podstawie przepisów Ustawy z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tj. Dz.U. 2015 poz. 2164 ze zm.). Firma świadcząca usługi zagospodarowania odpadów musi posiadać m.in. aktualną decyzję zezwalającą na przetwarzanie poprzez odzysk odpadów o kodzie 19 08 05, wydaną na podstawie ustawy o odpadach, ważną przez cały okres obowiązywania umowy, z wykluczeniem gospodarowania na gruntach. W trakcie procesu przetargowego konieczne jest także złożenie przez firmę oświadczenia, że posiada ona zdolność do zagospodarowania odpadów o kodzie 19 08 05 w ilościach określonych w danych zadaniach, na które składa ofertę. Szczegółowy wykaz wymaganych przez MPWiK dokumentów (TUTAJ).